Trung bình mỗi năm, các Nhà máy Nhiệt điện Đông Triều, Nhiệt điện Cẩm Phả thải ra môi trường khoảng 1,2-1,4 triệu tấn tro xỉ. Tập đoàn TKV đang yêu cầu 2 nhà máy này đẩy mạnh tiêu thụ xử lý lượng tro xỉ phát sinh và tồn tại bãi thải.
Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả đang nghiên cứu xây dựng nhà máy gạch không nung để tận dụng lượng tro xỉ tại chỗ.
Năm 2019, Nhà máy Nhiệt điện Cẩm Phả đặt mục tiêu sản xuất 3,5 tỷ kWh. Theo đó, đơn vị cần đốt gần 2 triệu tấn than, tương đương lượng tro xỉ thải ra hơn 800.000 tấn. Với quy mô thiết kế bãi thải rộng 44,7ha, dung lượng chứa 3,6 triệu tấn tro xỉ, tuy nhiên đến nay, lượng tro xỉ tại bãi thải đã vượt ngưỡng thiết kế khoảng 1,2 triệu tấn. Dự kiến năm 2019, đơn vị sẽ bố trí 27 tỷ đồng để xử lý lượng tồn tro xỉ đưa trở về ngưỡng an toàn theo thiết kế ban đầu. Từ đầu năm 2019 đến nay, Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả đã ký hợp đồng với các đơn vị san lấp mặt bằng dự án Cụm công nghiệp Cẩm Thịnh (TP Cẩm Phả) vận chuyển xử lý gần 400.000 tấn tro xỉ. Từ nay đến cuối năm 2019, Công ty tiếp tục hợp đồng tiêu thụ khoảng 400.000-600.000 tấn tro xỉ phục vụ san lấp mặt bằng dự án Cụm công nghiệp Cẩm Thịnh.
Ông Dương Hồng Hải, Phó Giám đốc Công ty CP Nhiệt điện Cẩm Phả, cho biết: Tỉnh đang triển khai nhiều công trình xây dựng trọng điểm, đòi hỏi lượng lớn đất, đá phục vụ công tác GPMB. Để giải quyết lượng tro xỉ tồn đọng, trước mắt đơn vị sẽ tìm nguồn ký hợp đồng với các đơn vị xây dựng thu gom tro xỉ san lấp nền đường, mặt bằng các công trình xây dựng. Song song với đó, đơn vị cung cấp lượng tro (đáy) tiêu thụ ở nhà máy xi măng, vật liệu xây dựng. Công ty còn đang nghiên cứu Đề án xây dựng nhà máy gạch không nung để chủ động giải quyết lượng tro xỉ tại chỗ. Với những giải pháp này, chắc chắn sắp tới lượng tro xỉ tại bãi thải của Nhà máy sẽ tiêu thụ cao, qua đó giảm dần lượng tồn kho trở về ngưỡng an toàn, tránh ảnh hưởng đến môi trường xung quanh.
Nhà mát Nhiệt điện Đông Triều từ khi chính thức đi vào hoạt động (năm 2013), trung bình mỗi năm nhà máy sản xuất khoảng 2,6-2,8 tỷ kWh. Để đạt công suất đó nhà máy cần đốt 1,4-1,6 triệu tấn than, lượng tro xỉ thải ra khoảng 600.000 tấn/năm. Theo thiết kế xây dựng, bãi thải của nhà máy rộng khoảng 25ha, dung lượng chứa khoảng hơn 6 triệu tấn tro xỉ. Đến nay, sau hơn 6 năm đi vào hoạt động, lượng tro xỉ bãi thải của Nhà máy đã đạt 3,56 triệu tấn.
Mặc dù lượng tro, xỉ chưa vượt ngưỡng thiết kế, tuy nhiên Công ty Nhiệt điện Đông Triều cũng tính toán phương án lâu dài để tránh quá tải cho bãi thải. Từ năm 2016 đến nay, Công ty đã ký hợp đồng với Công ty CP Thanh Tuyền Group (TX Đông Triều) tiêu thụ 300.000 tấn tro xỉ/năm để làm vật liệu sản xuất gạch không nung. Đây là đơn vị tiêu thụ lượng tro xỉ lớn và ổn định nhất của Công ty. Một số đơn vị khác trên địa bàn cũng hợp đồng lấy tro xỉ để GPMB các dự án xây dựng, nhưng số lượng không đáng kể nên việc tiêu thụ tro, xỉ của nhà máy đang gặp không ít khó khăn.
Ông Nguyễn Đức Sơn, Phó Giám đốc Công ty Nhiệt điện Đông Triều, cho biết: Để khắc phục tình trạng này, thời gian tới, Công ty tiếp tục tạo điều kiện tối đa cho các đối tác tiếp cận nghiên cứu phương án vận chuyển và tiêu thụ tro xỉ. Về lâu dài, địa phương cần có cơ chế thúc đẩy các nhà máy gạch không nung phát triển bền vững nhằm sử dụng tro xỉ làm gạch không nung hoặc ưu tiên sử dụng tro xỉ phục vụ san lấp mặt bằng.
Tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện được Công ty CP Thanh Tuyền Group (TX Đông Triều) tận dụng làm nguyên liệu sản xuất gạch, ngói không nung.
Trước đây, tro xỉ tại các nhà máy nhiệt điện nói chung được quy định là chất thải rắn phải được lưu chứa, bảo quản, vận chuyển rất nghiêm ngặt về các khâu, thủ tục, quy trình xử lý. Tuy nhiên, ngày 29/8/2018, Bộ KH&CN ban hành Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 12249:2018 quy định hợp chuẩn tro xỉ nhiệt điện đốt than làm vật liệu san lấp. Ngày 14/5/2019, Bộ KH&CN tiếp tục công bố Tiêu chuẩn Quốc gia TCVN 12660:2019 quy định tro xỉ nhiệt điện đốt than làm nền đường ô tô. Theo đó, tro xỉ nhiệt điện khi đáp ứng các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hướng dẫn kỹ thuật làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng thì được coi là sản phẩm hàng hóa và không bị điều chỉnh theo quy định về chất thải công nghiệp thông thường. Điều đó đồng nghĩa các doanh nghiệp có thể sử dụng vật liệu tro xỉ làm gạch không nung; thu gom tro xỉ san lấp nền đường, mặt bằng các công trình xây dựng…